To My VALENTINE . . .

((Pic Index: KA Ilo CHU NIH VE REUH HI...)

Duhtak, Ilo . . . Khawi hmunah pawh awm la rilru, thinlung leh ngaihtuahna hi i luah khat reng a, theihnghilh ni che hi ka nei ngai lo asin! I ngaihtuah hnu a ni ang tih chu ring tho mah ila, inngaihtuah nawn leh turin ka duh che. Engvanga kei kher hi min thlang nge i nih? Sum leh pai? In leh lo? Vua leh vang? Dinhmun? Thiamna? Hmel? Nge Nungchang? A khawia pawh hi a chhan lo ni ta se a eng-a-mah hi ka nihna a ni mawlh si lo. Engkim i hriat vek kha. Ka dinhmun anga rawn ding a, ka nun min tawmpui ve dawn a nih si chuan i inngaihtuah that leh theih nan hei hi ka hrilh ang che: Hun puma Lalpa rawngbawl tur ka ni. Tun ang reng hian ka awm dawn lo. Ka duh emaw duh lo emaw he dinhmuna ding tur hi ka ni miau si. Khawngaih rawngbawl hna hi a engemaw ber chu ka vuan ang. Kei min thlang dawn a nih chuan chu dinhmun chu i dinhmun ve tho tur a ni. Pumpelh theih a ni dawn lo, kan chunga thil lo thleng tur leh kan chan tur thilte hi i ngaihtuah ngai em?

A chan khan leh awm deuh ber Pastoral hna hi i rin ang a ni ang em? Khawmpui leh tihpui nikhuaa mipui ep zawnga a langsar leh thutna tha bera thu a, puan ropui sina mite ngaihsan leh nawm hmel chauh i mitthla a nih chuan theihnghilh nghal rawh! Hna ropui leh nuam a ni dawn lo. Kan rawng bawl tanna tur hi khawpui a ni dawn lo. Mite tlawh pawh mang loh leh inkalpawhna tha pawh awm lo, hnuchhawn ram ni awm takah a ni bul kan tan dawn ni. Miin thiamna, changkanna duhin khawpui an pan tawk tawk a, pem ve theilote pawhin an fate tal sikul an luhtir a ni a, keini erawh chuan a hla lam panin kan kual kan kual dawn. Ih maw . . . kan khua atang chuan Tlawng ral hi a hla an ti asin! Sorkar hnathawktute mah hi Tlawng ral kan duh an awm lo. A kan chhunte pawh an awm tha peih miah lo. Mahni veng lamah Sunday Sikul an kal kim lo chauh zel. An pute emaw Minister-in an tlawh chang chauh hian an awm ve a, kum 2/1 an awm chuan transfer an kherh chung zel. Keini ve chuan Tlawng ral kan hmu phak emaw khawpui tlangdung lang veih veih kan hmu pha a nih chuan kan vannei viau dawn a ni. Chutih hunah chuan awmna hmun a zira rilru leh itzawng a danglam theihzia kan hre thar leh ang. Metropolitan City-ah kha chuan Mercedes Benz leh Foreign Car lo kha kan en tha peih lo kha a ni a; dam chhungin kan nei zo miah dawn lo tih inhre reng chung pawh khan kan awt a, kan thlek vawng vawng thin a nih kha. Tunah Aizawl city-ah Maruti Car kan thlek ngawih ngawih a, chuan nawm hmel deuhin kan hmu leh a. Lungleiah chuan Two Wheeler /Auto Rickshow-in kan mit a la leh ber ang; nei phei ila chu kan lawm a kim ringawt ang. Hei aia pilril zawk Motor tlawh pawh phak lohnaah kan awm ang a, chakkhai lak nan leh thil rit eng ilo phurhnan Tawlailir kan neih chuan kan duhtawk viau ang. Bial fan nan Sakawr kan la ti deuh deuh hialin i ring ve em?

Global village kan tih kan tih lai hian Khawvel nen in pingdang siin kan inmihran ang a. Internet, Cable TV chu sawiloh, kan source ber tur All India Radio Aizawl / Lunglei Station kan man thei angem le? Pizza, Chinese food, leh western culture atangin chawthing tlang leh kurtai-ah kan let leh dawn a nia. Changkanna lam chu ka sawi peih leh lo. Sa hi a tui ti raw? Eng sa mah hi ka la hne ngai miah lo asin! Pathian khawngaihna a zarah Alu Leh Dal pawh hi ka la hne miah lo bawk. Sa hmeh a khat ngawt ang. Kan thawhchhuah hian kan lei zo ang em? Lei thei ta ila lei tur a awm kher ang em? Krismas leh kumthar ruai hi kan sa ei ve theih chhun a ni mai lawng maw? Maian sih thar hlim bai hi chu a tui ti raw? Duh reng vang ni lovin Vegetarian-ah kan inlet dawn a nia aw.

Duhtak, thilmawi leh thate hi i phu asin. I tan vek ni thei sela ka ti. Mahse a eng-a-mah hi kan lei zo dawn silo. Materialistic rilru thlauhthlak vek a ngai ang. Diamond, Rangkachak, Pearl, Platinum thi, zungbun leh bengbehte hi i mawipui ngawt ang. Nang aia inhmeh an awm chuang miah lo ang. Mi nupuite chuan an awrh ang a, an bunin an beh tle thut ang a, an nalh pui kher awm si lo. A nei turin kan nei lo ang a, a nei lo tur zawkin an nei si ang. Mahse ka mitah chuan i mawi ber tho ang. Nang pawhin midang hmuh dan leh thlirdan ai chuan ka mita lan mawi i duh ber thin kha. Thuamhnaw nalh leh thate hi hmuin hre mah ila kan nei pha ve hauh lo ang. Branded thuamhnaw atangin Second Hand-ah emaw thawmhnaw tlawm leh nalh ve thoah kan in vawm lut dawn a ni. Milembua kan hmuh leh Window Shopping-te hi kan tih theih tawk leh kan phak tawk a ni chauh ang. Khawvelah hian piang vannei hi chu an awm ti raw? Bill Gates a fate, Beckhama fapa Brooklyna-te leh Agassi fapa Jaden Gill te hi an vannei bik. An future-te hi a bright bik asin. Thiamna lamah lah chhun tur an nei tha. An thawhhah ngai lovin engkim hnianghnarin an eiin an in a, an duh duh an nei thei bik si a. An vanneihziate hi an hre lo zawk hial ang, thil reng reng hi a tur vekah an ngai zawk mai thei. Keini pahnih hi chu kan awm thei mai ang. Mahse Pathian khawngaihna azarah fanaute lo nei ve ta ila, Sikul tha awm lohna, a awm chhun pawh a thawktuten an fate kaltir nan pawha an duh loh naah kan benglut anga, exam-na a pass aia sava perhthlak avanga lawm zawk an thiante nen zantin an pawnto thin ang. An thil hmuh leh hriat leh khawvel a zim ngawt ang. Pi leh pute khua zin changin rethei leh rual awt reng rengin an awm ang a, an duh chu sawiloh an mamawh ngawih ngawih pawh kan tihsak theihloh chang a tam ngawt ang. An naupan lai chuan a tih dan a awm mai ang, an lungfin hun, rualpawlna chang an hriat hun, zah an hriat hunah engtin nge kan tih tak ang? Naupang hian rual an awt a ni ngawt lo, an Nu leh Pate pawh hian an awhsak thin.

Aizawl City-ah hian In tam tak, mawi deuhte, mawi lo deuhte, khir uaihte, khirve miah lote a awm a, maurap In tak ngial pawh ka ta tih tur zu nei lova! Pathian leh a Kohhrante khawngaihna leh thilpek a zarah room kan inluahtawm a, ei leh in theiin kan awm hram hram a ni. Lirthei-te hi an tlan dul dul a, hetiang zozai zingah hian ka ta han tih tur pakhat tal chu awm ve awm tak, chuanna tur pakhat mah ka nei miah lo nia! E, chuanna tur chu ka nei a lawm! Taxi-te, Bus-te hi ka tana an lei a nia, chuan man ka neih a thu a ni zawk. Temple atangin Ramrikawn thleng Rs 9/- in Bus ka hire thin kha, thutna ka neih changte leh neih loh chang pawh a awm bawk thin kha. Ka zuia hi ka hria. Ani chuan he khawvelah hian engmah ama pualin neih a nei lova, a neih ve chhun a thuiloh kawr pawh thumvawrin an insemsak a nih kha. He hla hian min hnem thin.

I know that I’m not wealthy, and these clothes they are not new,

And I don’t have much money, but Lord I have you;

And to me that’s all that matters, though the World may not see,

Thank you Lord, for your blessings on me.

Heng thil zawng zawng aia tha leh rohlu Isua Krista kan nei. Chu aia hlu leh duhawm a awm hlei nem. A ram leh a felna zawng hmasa tur kan ni a lawm. Leiah rethei mah ila vanah kan hausa dawn! A chan chhe ber kan ni lo; keini aia harsa leh puih ngai hi an tam mai. He khawvela kan retheihna, kan hrehawmna, kan tuarna leh kan lungngaih mittuite hi nakina kan lawmna tizualtu tur an la ni dawn! Chutih hunah chuan Lalpa laka kan rochante pawhin an hreawmna te, retheihna te, an lungngaih buaina phurritte chu dah kiangin, lawm avânga mittui far nen lawmthu min la hrilh zawk dawn a sin. A nuamin kan va nihlawh dawn si em!!

Ka kohna dawn hi Lalpa kohna che a ni tih i hriat a, i pawm ve ka duh. Eng thil pawh tiin emaw eng hna pawh thawk la, thildang zawng zawng kalsana ka hnena i intukluh a ngai dawn a nia. Ka bula awm turin ka duh dawn che a- ka rawngbawlna min pui tur leh tawiawm turin. Harsatna ka tawh chang te, buaina chhumpuiin min chim hun te, hrehawm lungngaihnain min tlakbuak hun pawhin min hnem anga, min thlamuan anga, min chhawk zang khai thin ang. Ka tahna min tahpui anga, ka hlimna min hlimpui ve ang. Mahse maw … mi i mamawh ve hunah chuan hliahkhuh, thlamuan leh hnem tur che ka awm dawn silo. Nang tanpui phak loin, i rilru natna, hrehawmna leh tawrhnate theihnghilh a, nang aia rawngbawlna ka dah hmasak leh dah pawimawh zawk changte, haider leh kal luihsan chang che ka nei ang a, khawhar takin mahni chauhin hnemtu leh tanpuitu pawh neilovin i mal tawrh tlawk tlawk dawn a ni. Damlohna leh tlang hrileng avanga Doctor leh Nurse pakhat pawh rawn tur an awm miah loh hunah, damdawi mum khat pawh hmawm tur nei lovin, tlukluhna leh pantur dang nei lova fate lu chunga kut nghata tawngtai a, Pathian khawngaihna angchhungah chauh innghah a ngaih chang nite a lo la thleng dawn asin. Nu chan i chang anga, Pa chan i chan chang a awm bawk ang. I kutah chhungkua, In leh lo a awm vek dawn a, kan chhiat / kan that hi i mawhphurhna a la ni cheu ang. I tuar thei ang maw? Ka rinhlelh vang che a ni lo tih hi lo hria la, i tawrh tur ka ngaihtuah chang hian ka khawngaih em che a ni. Ni e, kei pawhin mittui nen he thu hi ka sawi a tul miau si…. Ka bulah hian hlim tak leh thlamuang takin awm rawh aw? Thil dang zawng zawng kalsanin kei min thlang a, mahse engmah tihsak theih che ka nei si lo. Mahse Lalpa kutah ka hlan che a, i him dawn a ni tih ka hriatin ka thla a ngam a, lungmuangin ka awm a ni. Zan khat mitchhin pawh lo tawk ta ila kut bengin, hnutchhiah engmah neilovin hmeithaiin i awm anga, engkim i kutah vek. Security engmah ka tiam thei bawk silo che, rinawmna thu chauh lo chu. I tan ka rinawm ang.

Duhtak, kei min thlang a nih tak zet chuan Ka hmangaih ang che. Amaherawhchu ka nunah hian hmun pawimawh ber i chang dawn si lo!! A ni, nang aia ngaih pawimawh leh dah hmasak ka nei tlat si. Ka taksa leh nunna hi Lal Isua hnenah ka pe tawh. A tan dam ka inhuam. Mak i va ti awm ve? Ni e, mi tamtak chuan Lal Isua tana thih an huam rêng a ni. Thih tawh hnu hi chuan hlutna leh tangkaina kan nei tawh lo em a, chubakah thih hi kan inhuam thup a, mahse Pathian tana dam a, a duhdana nun a, a thu zawm hi kan peih leh si lo. A duhdana nung turin ka inpe a, a tan rinawm turin dam ka inpeih ka tihna alawm. A tan hmun sang ber ka hlan tawh a, hei lo chu ka tan kawng dang a awm lo. Ka nunah hian thu ka nei ve mawlh silo. Nun bul tan tha lehin, ka duhthusam leh rilrua ka lo ruahman thin zawng zawngte kha tihlawhtling thei leh dawn ta pawh ni ila, hei lo chu thlan tur dang a awm lo. Awm pawh nise ka duh dawn silo. “Ka awm mai mai lai hian midang an awm mai mai lo” tih thu ka duh thin zia kha i la hria em? He thu hian chakna a pai tam asin. Secular College-a kan zir laiin ka thiante room banga an tar ka hmuh a ni a, ka theihnghilh thei ngai reng reng lo. Rualelna leh thahnemngaihna min pe a, chakna thar min siamsakin, ka nun chawmtu leh fuihtu ber a ni thin. He thu tlukpui hi ka hria asin: “Setana a muhil ve ngai lo” tih hi. Chawlh hman a ni lo. Nang pawhin bawih thahnem lo leh talent tipung lo tur chuan min duh lo ang ti raw?

Missionary ni tura Zoram pela tirh ka lo nih chuan, han suangtuah leh mitthla dan pawh ka thiam lo. Ka hriat loh leh la tawn ngai loh thil a ni a, a ngaihna ka hre miah lo. Ramchhunga tirh ka lo nih chuan khawlum karah kan thawk ang. Thosi leh Vaihmite chu duhthusama tam a ni ang. Dangpuithu I ei ngai em ? Kei chu ka ei ngai miah lo. Hmanah Home Mission-ah Christmas kan hman tum pawhin Chakma In-ah min thlentir a, Dangpuithu kha chawhmeh zawng zawngah an thlak vek si a, ei ve mai awm tak a nia, ei ta lo chuan chawah tuisik chawmin, Chi leh Hmarcha pum nen kan cham chhung zawng ka tlingtla thak asin le! Hei lo pawh hi chawhmeh duh loh ka nei teuh, mahse a tul a nih chuan Pathian hming avanga ei ka ngaih hun a la awm dawn a ni.

Ka sawi takte hi insawithaihna a ni lo. Kan ngaihtuah chhin vang vanga thil ni thei awm leh kan chunga thleng thei tur nia ka hriatte an ni. A lo thleng vek ang ka ti lo, hei aia nasa leh khirh, tawn chawp tur, hriatlawk loh leh beisei reng reng loh thilte pawh a lo thleng ngei ang. Chumi hunah chuan tuna i rilru pangngai reng hi i pu thei ang em? Engkimah lawmthu i la sawi thei ang maw? Hengte hi i huam tak zet a nih chuan Lalpa’n chakna thar pe in A awmpui ang che. “Hmeichhe tam tak khawsak tha an awm a, Mahse nang chuan i khum vek a ni.” Ka va sawi uar thiam lo ve! Fak dan che pawh ka thiam lo.

Duhtak . . . Ka tan hian i va hlu êm !!!