Thursday, August 12, 2021

ARAB NGE OREB (Midum nge Choâk)

 


 


 

“Nangmah châwm turin Choâkte thu ka pe tawh e.” I Lalte 17:4)

 

 

                    Unau \henkhatin, “Elija chhang petu chu Choâk ni lovin, ‘Arab’ a ni zawk awm e,” an ti a. Chutianga ngaihdân neite chuan a \awng  bul, Hebrai-ah hawrawp pathum  “ ‘ערבa ziak vowel tel lova awm chu ‘chhiar dân chi hnih; Oreb – Choâk, Arab – mihang anga chhiar  theih a ni e,” an ti a. Hebrai te hian Vowel an nei mumal lova, chhiar dan chi hnih chi thum a awm \hin reng a.

 

         

                   Hebrai hawrawp (ivrit) hian Vowel a neih \hat vak loh avangin chhiar a lam rik dân a harsa a awm nual a. Hming zahawm, Pathianin a hming Mosia hn>na a hrilh pawh hawrawp pali Tetragramaton-a ziak lam rik  hleihtheih  loh a ni rĕng a.

 

                   Juda mithiam Ashera-hote chuan Hebrai hawrawpah Vowel eng emawti zat siam belhin lam rik theihin an buatsaih a, Pathian hming hawrawp palite-ah chuan, Eloihim Vowel te, Adonai Vowel te belh (Hybrid) in, lamrik theihin an siam ta a. Tichuan ‘ערב – ah Vowel ‘o’ ‘e’ an dah belh a, ‘עֹרֵב ‘Oreb’ – Choâk tih a chhiar theihin an dah ta ni. Chutiangin thumal dangte pawh a awmze hriat theiha lam rik a lo ni ta a ni.

 

                   Ashera Family-in hma an lakna a\anga Bible an ziak \hat chu “Masoretic Text’ (MT) emaw ‘Asher’s Text’ (AT) an vuah a ni. I Lalte 17:4 leh Gen 8:7 – a ‘Choâk’ tihna Oreb chu a hawrawp a inang chiah a. Choâk (Mz), Korak (Greek), Corvus (Latin), Raven (Eng) tih-a lehlin  vek a ni a, chutianga Elija chhang petu Oreb tih leh Nova’n khaw chhin t<ra a thlawhchhuah tir Oreb chu thuhmun a nih avângin Arab (Mihang) chu a thlawh chhuahtir lo tih a chiang a ni.

 

                   Bible pumpuiah hian Choâk (Oreb/Korak) hi \um sawm leh pakhat lai a awm a. (Gen 8:7, Lev 11:15, Deut 14:14, I Lalte 17:4,6, Job 38:41, Sam 147:9, Thuf 30:17, Hlathlan khawm 5:11, Isaia 34:11, Lk 12:24)

 

                    |henkhatin Vulgate (Latin Bible) lamah ‘Arab’ dum tih kawk ni awmin an sawi a, mahse Vulgate-ah pawh ‘Corvus’ Choâk tih a ni tho va. Tin, Solomona Hla thlan khawmah, ‘dum’, ‘hang’, tihna ni awma sawi an awm leh a, chu pawh chu hetiang hi a ni zawk e. Hlathlan khawm 5:11(b)-ah, “A bahsam dum ziar e, Lianâk (Choâk) ang,” Latin-ah, “Nigrae quasi corvus,” Black like Raven (lit) Choâk anga dum tih a ni a, Vulgate-an \anchhan dan pawh hi a fuh chiah lova a ni.

 

                   Tin, Raven [taraph (Heb)] tih chu Choâk anga koham, Sakeibaknei r<m te, Chinghne koham leh rawng sawi nânah te hman a ni bawk a ni. Chungte chu a ruh lang lova sawina (Figurative-ah) a ni a.(Sam 22:13, Lk 11:39, Ezek 22:25). Tichuan Novan Arab a thlawhchhuah tir lovang tih a chiang a, Nova hunah Arab hnam an la awm lo a ni.

 

                   Khawv>la vun rawng inang lote hi English–ho chuan, kawng hnihin an \hen phawk a, ‘White People’ (Mingo) leh ‘Colour People’ mingo ni lo zawng tein, Television lam-ah te Arab ho hmel kan hmu fo \hin a, Mi dum, Choâk anga dum chu an ni lo tih kan hriain, Negro leh Santal ang an ni lo tih kan hmu a. Tichuan, Elija chhang petu chu Choâkte an ni tih hi pawm hmiah ila. Pathian engkim ti thei chuan thilmak a ti \hin tih hi i pawm tlat ang u. Hnialtu chuan, “Masoretic Text an siam chu behchhan chi a ni dawn em ni, Choâk leh Arab tih thuah chuan” an ti pawh a ni mai thei a, ‘Choâk’ tih hi Hebrai Bible an Re-write hma daih Septuagint leh Vulgate-ah pawh, ‘Korak’ leh ‘Corvus’ – ‘Choâk’ tih a lo ni tawh reng a ni tih hi thudik a ni a, Masoretic Text hi AD 900 v>la hmalak 1520 a an hman chauh a ni a, Septuagint phei chu BC 170 hmalam thil daih tawh a mi a ni. Chuvângin Septuagint (LXX) leh Vulgate-ah pawh ‘Choâk’ tih a lo ni tawh a nih chu!

 

                   Tin, ‘Arab’ tih thumal tak hi chu Bible-ah vawi 5 a awm a, Arabian, tih te erawh hi chu a awm nual a, Arabia, Arabian Sea vela hnamte erawh chu an ni ngei a. “Novan Arab a thlawhchhuahtir a,” tih erawh chu a awm lo hulhual a ni. Kan sawi tak ang khân, Arab ho hi Colour People, Non-white people (mingo ni lo) zinga chhiar tel pawh ni ta se, midum (Black) chu an ni lo va ni.

 

                    THILMAK:    Thilmak/thiltihmak Pathianin a tih \hinte hi sawi bo chi a ni lo. Thil tih mak hi Lal Isua pawn a neiin mitthite a kaitho a ni zawk a ni (Joh 11:43). Amah zuitute pawhin thil mak/chhinchhiahna thilmak, an ti ve bawk \hin a ni, tun thleng hian. Israel zawlneite hrilhlawknate leh tunlai zawlneite thil thleng tur an puante hi khaikhinin i zir chiang ang u. (Rf. Ezek 14:6)

 

                   Chutiang ni mahse thiltihmakte (Miracles) hi rin vek t<r a ni lem lo, Isua hminga Ramhuai hnawtchhuakte pawh ama mi ni lo an awm dâwn, “Lalpa i hmingin thute kan hril a, i hmingin ramhuaite kan hnawtchhuak a, thilmakte kan ti \hin lovem ni?” an la ti ang. Chumi hnuah chuan, “Nangni thilsual titute u ka hre ngai lova che u, ka hn>n ata kal bo daih rawh u,” tiin anni chu a la hrilh ang (Matthaia 7:22,23). “In zingah zawlnei emaw mang neih chingin emaw thil mak tak tak leh chhinchhiahnate hrilhlawk che u se la, an hrilhlawk ang thil mak tak tak leh chhinchhiahnate chu thleng dik \hin mahse, ngaihven suh u. ‘Tirawh u Pathian dang biak t<r i zawng ang; in la hriat ngai lohte rawng i bawl ang,’ ti mahse chutiang ti zawlnei leh mang neih chingte thu chu bengkhawn suh ang che u.” (Deut 13:1-3) tih thu Bible-ah kan hmu a ni.

 

                   Diabola hian thil lo thleng t<rte a hre lawk a, “Hun tiam thlen hmaa min nghaisa t<rin i lo kal em ni?” (Mat 8:29) “Diabola chu inhn>nah a lo chhuk tak avângin in chung a pik e, hun tlemte chauh a nei tih a inhriat avangin a thinur >m >m a ni (Thup 12:12). Heng thuah-te hian a mite thil lo thleng tur a hriatlawktir thei tih hria i la. Bible thute hi a hre ve hle a ni. (Math 4:1-11)

 

                   “Farawa chuan an rama mifingte leh dawivaihthiamte chu a ko va, anniho chuan mitdawivaihin a tih ang chuan an ti ve ta mai a, an tiang chu an tluk a, r<lah a chang ve ta mai a, mahse Arona tiang (rula chang) chuan anniho chu a dawlh ta vek a.” (Exodus 7:11) Rf. vv 22. 8:7). Tichuan, Ringtu tak tak leh tak taklo fiah nân Setanan thilmak a mite a tihtir thei ve thovin, thil lo thleng t<rte a hriat lawk ve avângin a mite a hrilhlawktir ve thei tih hi i hria ang u. Pathianin thilmak a ti \hin tih leh a mite pawh a tihtir \hin tih hi a pawmawm a, chutih rual chuan Setana leh a mite pawhin an tive thei tih hi hria i la. A mak Pathian lovin thilmak sawi nin theih loh Kalvari chanchin hi i buaipui zawkin i thupui zawk ang u.

 

                   “Luite tui chu i tlân anga, nangmah chawmtu turin Choâkte chu thu ka pe tawh e…………. Choâkte chuan chhang leh sa an rawn laksak ziah \hin a,” (I Lalte 17:4-6)

 

Note: Choâkte       Orebim (Heb) Korakas(Greek) Corvisque(Latin) Ravens/Crows

(English).

          Dum             Sakhur(Heb) Niger(Lat) Melas(Greek) Black (Eng)

 

                   A bahsam dum ziar e. Lianâk ang – “Palmarum nigrae quasi Corvus – (Lat) His locks are wavy, and black as a raven” (NKJV)

 

Bibliography                   :            1. Vulgate By Jerome

                                                      2. English     - Latin Dictionary

                                                      3. The Septuagint  (Lxx)

                                                      4. OT. Hebrew      

No comments:

Post a Comment